Dalak büyümesi, dalak vücudun önemli organlarından biridir ve midenin hemen altında bulunur. Boyut olarak bir insan yumruğu büyüklüğündedir. Kanser hastalıkları, karaciğer hastalıkları gibi bazı hastalıkların tıp dilinde 'splenomegali' olarak adlandırılan dalak büyümesine yol açabilir. Dalak büyümesi her zaman bir belirti vermez. Büyüme tesadüfen bir doktor kontrolü sırasında fark edilebilir. Doktor normalde eli ile dalağı hissetmez, ancak dalak büyümüşse bu fiziki muayene sırasında hissedilebilir. Dalak büyümesi hissedilmişse bazı tetkikler istenerek altta yatan neden araştırılır. Tedavi nedene yönelik gerçekleştirilir.
Dalak kanı temizleyerek zarar görmüş kan hücrelerini ve oluşan bakterileri tok etmek için çalışır. Bağışıklık sistemi için gerekli olan lenfosit üretimi sağlar, Lenfosit yani beyaz kan hücreleri vücutta enfeksiyon ile mücadele etmeyi sağlar. Kırmızı kan hücresi ve trombositler için adet depo görevi görür. Vücut trombosit ve kan hücresi ihtiyacını dalaktan karşılar.
Dalak büyümesi belirtileri nelerdir?
Dalak büyümesi her zaman bir belirti vermez. Çok nadir durumlarda bazı belirtiler yaşanabilir. Dalağın büyüdüğü genelde rutin bir muayene sırasında tespit edilir. Dalak büyümesinin belirtileri;
- Dalak mideye yakın bir yerde bulunduğu için mideye baskı uygulayarak fazla yemek yemeyi önler.
- Dalak büyümesi ile karnın üst sol tarafında şişlik, rahatsızlık ve ağrı gibi şikâyetler oluşabilir. Oluşan ağrı omza kadar ulaşabilir. Bu ağrı özellikle nefes alıp verirken artıyorsa mutlaka vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
- Gece terlemesi
- Sarılık
- Kilo kaybı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Devamlı enfeksiyona maruz kalma
- Kansızlık
- Vücudun kanamaya açık olması
- Ciltte solgunluk
- Hıçkırık
- Ateş görülebilecek belirtiler arasında yer alır.
Dalak büyümesi neden olur?
Bazen vücut dalağın daha fazla görev yapmasına ihtiyaç duyabilir. Bu gibi durumlarda dalak büyümeye başlar. Kanı temizlemek ya da lenfosit üretimi için daha fazla çaba sarf eder ve dolayısı ile dalakta genişleme oluşur. Kırmızı kan hücrelerine ya da lenfositlerin üretilmesine engel olan bazı hastalıkların dalağın büyümesine sebep olabilir. Bu hastalıklar;
Kan hastalıkları: Hemolitik anemi kırmızı kan hücrelerinin sağlığını olumsuz yönde etkileyerek dala büyümesine sebep olabilir. Orak hücre anemisi, talesemi, sferositoz gibi bazı rahatsızlıklarda şekil olarak bozuk kan hücreleri kılcal damarlarda ilerlemeyerek zarar görebilir. Dalak ise bu anormal fazla olan hücreleri temizleyebilmek için daha fazla çalışır ve dolayısı ile büyür.
Kan akışında azalma: Dalakta bulunan damarlar boyunca hareket eden kan akışında yavaşlama olduğu zaman dalakta büyüme yaşanır. Bu şekilde gerçekleşen büyüme, siroz, portal hipertaniyon ile alakalı olarak gelişebilir. Karaciğer sağlığının bozulması kan akışını olumsuz etkileyerek portal damar sistemine geri gitmesine neden olarak dalakta kan basıncı olumsuz etkilenir. Artan kan basıncı dalakta kan akışını zorlaştırarak büyümeye yol açar.
Kanser: Lenfoma ve lösemi gibi kanser türleri dalak büyümesi içine nedenler arasında yer alır. Bu tür hastalıklarda anormal şekilde gelişen beyaz kan hücreleri dalağı işgal eder ve büyümeye yol açar.
Metabolik hastalıklar: Hurler sendromu, Gaucher hastalığı ve Niemann-Pick hastalığı gibi metabolik hastalıklar dalak büyümesine yol açabilir.
Enfeksiyonlar: Parazit, virüs ve bakteri kaynaklı ortaya çıkan sıtma, verem, Hepatit, AIDS, Mononükleoz, Anaplazmoz ve CMV enfeksiyonları dalak büyümesine neden olabilir.
Dalak büyümesi nasıl teşhis edilir?
Dalakta yaşanan büyüme genel bir doktor muayenesi sırasında teşhis edilebilir. Farklı bir hastalık belirtisi olarak doktor dalak büyümesinden şüphelenebilir ya da tesadüfen dalak büyümesini tespit edebilir. Bazı durumlarda ise uygulanan röntgen, ultrason, karın tomografisi ya da MR ile dalak büyümesi tespite dilebilir.
Dalak büyümesi tedavisi nasıl yapılır?
Dalak büyümesinde tedavi şekli tamamen altta yatan nedene yönelik planlanır. Örneğin dalak büyümesi bir karaciğer hastalığı olan siroz nedeniyle gelişmişse siroz tedavisine başlanır ve tedavi edilen siroz sayesinde dalak büyümesi de tedavi edilir.
Yine dalak büyümesine enfeksiyonlar ya da başka rahatsızlıklar yol açmışsa enfeksiyon için antibiyotik tedavisine başlanır ya da kanser nedeniyle oluşmuşsa kemoterapi uygulanacak tedaviler arasında yer alır. Dalak büyümesinde ameliyat seçeneği en son düşünülür. Eğer dalak büyümesi hayati bir risk teşkil ediyorsa dalak cerrahi ile çıkarılabilir.
