Dalak, vücudun önemli organlarından biridir ve midenin hemen altında yer alır. Boyut olarak bir insan yumruğu büyüklüğündedir. Kanser, karaciğer hastalıkları gibi çeşitli hastalıklar, tıp dilinde "splenomegali" olarak adlandırılan dalak büyümesine yol açabilir. Dalak büyümesi her zaman belirti vermez ve genellikle tesadüfen bir doktor kontrolü sırasında fark edilir. Normalde doktor, dalağı fiziksel muayene sırasında hissetmez. Ancak dalak büyümüşse, bu muayene sırasında hissedilebilir. Dalak büyümesi fark edildiğinde, altta yatan nedenleri araştırmak için çeşitli tetkikler istenir. Tedavi, nedene yönelik olarak gerçekleştirilir.

Dalak, kanı temizleyerek zarar görmüş kan hücrelerini ve bakterileri yok eder. Bağışıklık sistemi için gerekli olan lenfosit üretimini sağlar. Lenfositler, vücutta enfeksiyonlarla mücadele eden beyaz kan hücreleridir. Ayrıca dalak, kırmızı kan hücresi ve trombositler için bir depo görevi görür. Vücut, trombosit ve kan hücresi ihtiyacını dalaktan karşılar.

Dalak büyümesi her zaman belirti vermez. Çok nadir durumlarda bazı belirtiler yaşanabilir. Dalak büyümesi genellikle rutin bir muayene sırasında tespit edilir. Dalak büyümesinin belirtileri şunlardır:

Dalak, bazı durumlarda daha fazla görev yapması gerektiğinde büyümeye başlar. Kanı temizlemek veya lenfosit üretimi için daha fazla çaba sarf eder ve bu nedenle dalakta genişleme oluşur. Kırmızı kan hücrelerinin veya lenfositlerin üretilmesine engel olan bazı hastalıklar da dalağın büyümesine sebep olabilir. Bu hastalıklar şunlardır:

Kan Hastalıkları: Hemolitik anemi, kırmızı kan hücrelerinin sağlığını olumsuz etkileyerek dalak büyümesine sebep olabilir. Orak hücre anemisi, talesemi ve sferositoz gibi bazı rahatsızlıklarda, şekil olarak bozuk kan hücreleri kılcal damarlarda ilerleyemez ve zarar görür. Dalak, bu anormal hücreleri temizlemek için daha fazla çalışır ve dolayısıyla büyür.

Kan Akışında Azalma: Dalakta bulunan damarlar boyunca hareket eden kan akışında yavaşlama olduğunda dalakta büyüme yaşanır. Bu tür büyüme, siroz ve portal hipertansiyon ile ilgili olarak gelişebilir. Karaciğer sağlığının bozulması kan akışını olumsuz etkileyerek portal damar sistemine geri gitmesine neden olur ve dalakta kan basıncı olumsuz etkilenir. Artan kan basıncı dalakta kan akışını zorlaştırarak büyümeye yol açar.

Kanser: Lenfoma ve lösemi gibi kanser türleri, dalak büyümesi nedenleri arasında yer alır. Bu tür hastalıklarda anormal şekilde gelişen beyaz kan hücreleri dalağı işgal eder ve büyümeye yol açar.

Metabolik Hastalıklar: Hurler sendromu, Gaucher hastalığı ve Niemann-Pick hastalığı gibi metabolik hastalıklar dalak büyümesine yol açabilir.

Enfeksiyonlar: Parazit, virüs ve bakteri kaynaklı ortaya çıkan sıtma, verem, hepatit, AIDS, mononükleoz, anaplazmoz ve CMV enfeksiyonları dalak büyümesine neden olabilir.

Dalakta yaşanan büyüme, genel bir doktor muayenesi sırasında teşhis edilebilir. Farklı bir hastalık belirtisi olarak doktor, dalak büyümesinden şüphelenebilir veya tesadüfen dalak büyümesini tespit edebilir. Bazı durumlarda ise uygulanan röntgen, ultrason, karın tomografisi veya MR ile dalak büyümesi tespit edilebilir.

Dalak büyümesinde tedavi şekli, tamamen altta yatan nedene yönelik planlanır. Örneğin, dalak büyümesi bir karaciğer hastalığı olan siroz nedeniyle gelişmişse, siroz tedavisine başlanır ve tedavi edilen siroz sayesinde dalak büyümesi de tedavi edilir.

Yine, dalak büyümesine enfeksiyonlar veya başka rahatsızlıklar yol açmışsa, enfeksiyon için antibiyotik tedavisine başlanır veya kanser nedeniyle oluşmuşsa kemoterapi uygulanır. Dalak büyümesinde ameliyat seçeneği en son düşünülür. Eğer dalak büyümesi hayati risk teşkil ediyorsa, dalak cerrahi ile çıkarılabilir.